Han startar dagen med å stå opp, kle på seg og køyre opp til postkassa. Så opnar han avisa, og ser om han finn namnet sitt blant dødsannonsane. Gjer han ikkje det, går han inn og på kaffien.

- Vil du ha kaffi? Han er kledd i mørk dress. Håret er langt og svart, og barten enda svartare. Men stemma er mild og behageleg. Den tilhøyrer Ivan Storm Juliussen. Malaren som er kjend for bileta sine av seglskuter på havet i gullforgylt innramming.

Nå sit han framfor eit av dei inne på aterlieet sitt.  I det vesle rommet er det trongt om plassen. Vegger, golv og tak er fylt til randa av allslags ting  Her er der bilete, bøker, utstoppa dyr, ei heil hattesamling, og mykje, mykje meir. Lufta er fylt av oljemåling. Han skjenkar kaffi 

- Den tek til å bli fjorten dagar gammal no, men eg tynnar han ut med litt lynol. Ivan ler og tenner ein røyk.

 

Skjelett i skapet

Med eitt ramlar eit bilete ned frå veggen.

- Ja det spøkjer her, seier Ivan.

- Det er det gamle skjelettet oppe på loftet igjen. Han er nok sint fordi eg har låst han inne. Han ser opp, lytter, og tar eit drag av sigaretten. - Ja, vil du sjå han? spør han meg.

- Ja, seier eg litt usikkert. Er det heilt ekte?

- Jada, heilt ekte, forsikrar Ivan, hundre år gammalt og frå India. Vi går opp ei trapp til loftet. Ivan først med sigaretten i munnviken, og eg litt nølande etter. Trappa er saman med resten av huset bygd av treverk frå ei skute som forliste på Jæren for over 150 år sidan. Ganske passande hus å bu i for ein marinemalar. Men tilbake til skjelettet, han er som forresten døypt Oscar. Han står for seg sjølv inne på eit kott, og han ser verkeleg ut som han er hundre år. Ganske tannlaus er han, men Ivan har vore så gåvmild at han har skaffa han eit ekte glasauge, slik at han får sett seg litt rundt. Eg får handhelse på han. Ivan kan fortelje at Oscar har vore på biltur

. - Eg tok han med meg ut på ein liten luftetur. Sette han ved sia av meg i bilen og gav han ein røyk. Folk blei litt sjokkerte. Då eg stoppa for å fylle bensin var det ei dame som kommenterte; ” off så felt, og så røyge han og!”. Ivan ler godt. Vi låser Oscar inn igjen. Eg blir fortalt at han må vera innelåst. Viss ikkje så han spring han og herjar ute på jorda om natta. Vi går ned igjen til ateerlieet der det er mykje triveligare enn oppe hos Oscar. Og den gamle indaren må ha vore nøgd med besøket, for under resten av intervjuet lagar han ikkje ein lyd.

 

Kunstdebatt

Veggar og golv er fylte av minne frå Ivan sine mange reiser rundt i verda.

- Eg reiste lenge rundt for å studere kunst. Eg drog til alle stadar der verka av dei store mesterane fanst, og eg såg bilete som slo meg heilt i tåka. Dei var så fantastiske. Eg lærde meg korleis eg ville male. Eg er ein sjølvlærd kunstnar, slår han fast og tenner på ein røyk.

Korleis blir ein kunstnar då, lurar eg.

- Ja, nokon seier jo at vi alle er kunstnarar. I ein viss forstand er vi også det. Men for å seie det sånn. Alle kan læra seg å spele Gubben Noa, men ikkje alle kan klara å spele Grieg sin A-moll konsert. Skjønar du poenget mitt? Kunst er ei nådegåve som blir gjeve til nokre menneske. Eg har visst at eg skulle bli kunstnar alltid.

Men det er ikkje alle som har vore av same oppfatninga. Storm Juliussen blei midtpunktet i kunstdebatten som raste som verst på slutten av åttitalet. Fleire framtredande kunstkritikarar hevda nemlig at det han gjorde ikkje kunne kallast kunst.

- Eg blei slakta, kommenterer Ivan medan han leiter fram røykpakka.

- Dei syntest ikkje at eg mala noko nytt. Men det er to ting desse kritikarane ikkje forstår. For det første så er det ikkje alltid nødvendig å finne opp krutet på nytt. Og for det andre så vil eg vere ein tradisjonsberar. For å seie det slik at du forstår kva eg meiner; Når Arve Tellefsen speler Grieg sin A-moll konsert, så er han ein tradisjonsberar. Dersom han skulle bli skjelt ut slik som eg har blitt, så kunne han kasta fela si og heile A-moll konserten i dass. Eg ler, og Ivan ler og. Men han blir alvorleg igjen, og fortel kor viktig han synes det er å ta vare på gamle ting.

- Viss ikkje hadde alt blitt reve ned. For å ta eit døme: Denne husbygginga på Bryne. Det er jo berre ein haug med fuglekasser. Ja, det kan du godt skrive. Det vakre med den gamle byggekunsten har gått rett i dass. Kanskje det er for dyrt å ta vare på tradisjonane. Eg veit ikkje eg. Han stumpar og tenner.

 

Å sjå med hjartet

Eg spør kva Ivan sjølv kallar for kunst. - Ja, det kan jo kallast for ein kunst å overleve, ler han først.

 - Nei du, kva er kunst? Han blir tankefull.

 - Kunst skal vere noko som auga likar å sjå på, men kunsten skal og sjåast av det auget som ikkje ser. Og kva er det? Han ser spørjande på meg.

- Hjartet, seier eg prøvande.

- Ja nettopp, det er hjartet. For å seie det sånn at du forstår, held han fram han medan han trekk inn røyk.

- Dersom du ser han der Leonardo di Caprio på gata, så synest du han ser veldig flott ut, ikkje sant? Men han kan jo vise seg å vere ein real dritsekk. Og då er han ikkje så fin lenger, dersom du ser han med hjartet, meiner eg. Forstår? Eg nikkar.

- Ein ser først med auga, og så ser ein med hjartet. For å seie det med den norske kunstnaren J.C Dahl sine ord. Eit kunststykke bør inneha element for både leg og lærd. Og dersom biletet berre er ekte skapt og følt, skader andre sin tolking kun lite, avsluttar Ivan.

 

Nokre sauer og ein naken musikar

Ivan fortel om reisene sine rundt om i verda. Både då han studerte kunst, og då han livnærte seg som omreisande musikar. I fire år var han fast bassist i gruppa Busserulls. Eg nemner ei historie eg har høyrt om den gongen då gruppa var på turne og trefte ein busslast tyske turistar som var stoppa opp for å beundra den norske naturen. Det gjekk ein del sau i området, så Ivan kledde seg like godt splitter naken og sprang saman med sauane mot turistane. Det var nok ikkje dette møtet med norsk natur dei hadde venta seg.

- Er historia sann?

- Hehe, ja den er nok det. Vi tulla mykje, fant på mykje faenskap. Han ler godt og tek opp røykpakka.

Det var livet som omreisande musikar som gjorde at han buklanda i Stavanger.

-Buklanda, seier eg spørjande.

- Ja, eg trefte eit kvinnfolk då, svarer Ivan overberande. I Stavanger livnærte han seg som musikar, men så blei det slutt med dama.

- Eg berga livet med å reise ut hit. Eg hadde reist så langt og opplevd så mykje at eg måtte ta til med å mala før det blei for seint. Her ute er det så fint og fredeleg. Eg kan grava meg ned i eit maleri, og gå tilbake dei 300 åra i tid som eg hentar dei fleste motiva mine frå. Landskapet her ute er ikkje så påverka av den moderne tida, her er ikkje så mykje bråk og mas. Her kan eg få ro i sjela.

 

Inspirasjon

- Kva inspirerar deg når du malar?

- Jaa, Ivan drar på det medan han blæs ut ein grå sky.

- Eg har blitt inspirert av alle dei store kunstverka eg har sett. Og så av faren min. Han var og kunstnar. Ivan viser meg nokre av faren sine arbeid, medan han snakkar om han med varme i stemma. Sjølv i døden er faren nær Ivan. På bordet ved sida av han ligg nemleg faren sin hatt, briller og lommebok. Sistnemnde med akkurat dei same tikronesedlane som låg der den dagen han døde.

- I det siste har gamle tankar dukka opp, fortel Ivan.

- Det verkar som til eldre eg blir, dess meir søkjer eg tilbake til barndommen sine fantasiar. Eg malar ut det eg føler.

Og det er kanskje fordi han malar med hjartet at Ivan har blitt ein så folkekjær kunstnar. På den siste utstillinga han hadde i Klepp Rådhus kom der over 10 000 besøkjande frå heile landet. På grunn av populariteten sin er ikkje eit maleri signert Storm Juliussen så reint billig heller. Men han bare ler av påstandane om at han etter kvart skal ha fått ei ganske så tjukk lommebok.

- Du når det gjelder den lommeboka mi, så lurer eg på kva slags sandstorm som møter meg kvar gang eg opnar ho, ler han.

- Men nokon trur visst at eg har mykje pengar, spesielt skattefuten. Nei, det eg har blitt rik på er den gode tilbakemeldinga eg gjennom åra har fått på bileta mine. Det er min rikdom; gleda av å sjå at folk får glede av bileta mine. Resten går til trygd og barnebidrag. Ivan ler hjartelig og leitar fram tennaren.

 

Livet

Han malar ikkje så mykje som før lenger. Det er vanskeligare nå, fortel han.

 - Krava eg stillar til meg sjølv aukar med åra. Dersom ein skulle male berre for å selje hadde ikkje krava trengt å vore så store. Men kvart maleri skal på ein måte vere mitt eige, og då blir krava til det eg gjer store. Kritikarane har slått meg i hovudet i tjue år no, men det er ikkje noko i samanlikning med min eigen kritikk. Vitsen er ikkje å imponere andre, men seg sjølv. Ivan stumpar røyken i aksebegeret før han tenner ein ny.

Han fortel korleis han heile tida strevar for å bli betre, forbetre teknikken sin. Og han føler han har det travelt. Det er så mykje han skulle ha mala før alt tek slutt.

- Men du er ikkje så gamal du?

- Nei i hovudet er eg ennå som ein drittunge, men karosseriet er ikkje som det eingong var. For å seie det sånn. Eg skjønnar kvifor bilen dreg så veldig i rattet kvar gong eg køyrer forbi plassen der dei dumpar alle dei døde dyra på Grødaland. Ivan ler hest og lenge.

- Nei, eg hadde aldri overlevd utan å tulle litt.

Ja, kva er det som gjer livet verd å leva? - Neei, han dreg på det og ein røyk på plass i munnviken.

- Det er vel å vere frisk, få lov til å arbeide med det ein vil og så vidt ha råd til å overleve, smiler han lurt.

- Korleis vil du bli huska då?

- Å dæven! utbryt Ivan. Det var eit godt spørsmål du. Han tenkjer lenge før han bryt stilla som er kome inn i rommet.

- Eg vil bli huska som ein som prøvde å gleda folk med mi gjerning. Om det var bra eller dårleg det eg gjorde, det får bli opp til andre å avgjere. Ein kan ikkje gjere meir enn det beste ein kan her i livet. Menneske

bør bli huska for det beste dei gjorde, ikkje det verste, avsluttar han.

 

Solnedgang

Intervjuet nærmar seg slutten, og i askebegeret til Ivan er det etterkvart blitt stinn brakke. Kvelden tek til å ta over for dagen, og i vest senker sola seg glødande raud over det flate landskapet.

- Det viktigaste er å vere god mot andre, og ikkje minst seg sjølv. Den dagen alle menneska er det, så skal eg skifte frå svart til kvit dress. Men eg trur nok eg kjem til å døy i den gamle fretexjakka mi, ler han. Og Storm Juliussen har førebudd seg til livet etter døden. Han har nemleg prøvd ei grop på jordet utanfor huset sitt som han synes er ganske så behageleg.

- Eg skal få nokre kameratar til å bergrava meg i løyndom her, og så kan eg sende Oscar i kista mi til kyrkjegarden, ler han. 

Redaktør -